Ai là thủ phạm vụ thảm sát 3 họ nhà cụ Nguyễn Trãi ở Lệ Chi Viên?

Vụ thảm sát Lệ Chi Viên

Ngày 27-7-1442, vua Lê Thái Tông tuần du về phía Đông, đến thành Chí Linh, Hải Dương để thân duyệt quân đội. Đến ngày 1-9-1442, trên đườngvề kinh Thăng Long, nhà vua có ghé thăm cố nhân Nguyễn Trãi đã nghỉ hưu ở Côn Sơn, Hải Dương.

Đêm 7-9, khi Thái Tông mang theo người thiếp yêu Thị Lộ của Nguyễn Trãi về đến Lệ Chi Viên (trại vải) ngủ lại làng Đại Lại, H.Gia Bình, Bắc Ninh, thì đột nhiên đêm đó ông bị cảm và đột ngột qua đời. Ngay lập tức, Nguyễn Thi Lộ(vợ lẽ của Nguyễn Trãi), người hầu đêm đó nhà vua trở thành nghi phạm số một. Chỉ vài ngày sau Nguyễn Trãi lập tức bị bắt và bị triều đình cáo buộc tội đồng mưu với vợ sát hại vua.

Một bệ miếu thờ cổ kính nằm ở ngay khu vực đã xảy ra thảm án Lệ Chi Viên

Không cần xét xử kĩ càng, ngày 19-9-1442, Thị Lộ và Nguyễn Trãi cùng bị triều đình xử tội tru di tam tộc (giết ba họ: họ cha, họ mẹ và họ vợ). Đây là vụ án nghiêm trọng nhất gây nhiều dư luận bất bình nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam.

Nguyễn Thị Lộ và Nguyễn Trãi là người thế nào? Phải chăng Thị Lộ thật sự là kẻ đã giết hại Thái Tông? Người chồng của bà Thị Lộ - trọng thần Nguyễn Trãi có liên quan gì trong vụ án này?

Nên nhớ, khi vụ thảm sát này xảy ra, theo chính sử, bà Nguyễn Thị Lộ đã...52 tuổi. Vua Lê Thái Tông đầy đủ tam cung lục viện" trẻ đẹp lại có thể có dan díu với người phụ nữ ngoại ngũ tuần chăng? Đây là câu hỏi gây nhiều tranh luận trong giới sử học.

Nguyễn Thị Lộ (1390-1442) là vợ lẽ của Nguyễn Trãi, vừa đẹp vừa hay chữ, từng được Thái Tông vời vào triều phong chức Lễ nghi học sĩ, giữ công việc dạy cung nữ và giảng sách cho vua. Bà vốn là con nhà có học thức, quê làng Hải Triều, một làng làm chiếu có tiếng, thuộc huyện Ngự Thiên, Thái Bình (nay là thôn Hải Triều, xã Tân Lễ, huyện Hưng Hà, Thái Bình)

Tương truyền, năm 1406 khi Nguyễn Trãi (26 tuổi) đang làm quan nhà Hồ, gặp Thị Lộ đang ở tuổi trăng tròn-16 tuổi ở Vũ Lăng. Mới gặp lần đầu sau cuộc mạn đàm thi ca, cả hai nhanh chóng đã tở thành tri kỷ. Tuy nhiên về làm bạn thơ thiếp với Nguyễn Trãi nhiều năm, Thị Lộ vẫn không có con. Họ nhận một người cháu của Ngô Từ là Ngô Chi Lan làm con nuôi.

Trong thời gian Lê Lợi đứng lên khởi nghĩa, Nguyễn Trãi cùng em họ Trần Nguyên Hãn đồng tâm ra giúp sức tụ nghĩa chống quân Minh. Mỗi khi Nguyễn Trãi thảo thư từ, chiếu hịch đều có Thị Lộ ở bên giúp việc sửa chép. Lúc nào, Thị Lộ cũng cần mẫn tươi cười, nhẫn nại, hoạt bát, đoan chính làm việc thông thái nên được mọi người yêu mến, kính nể.

Năm 1428, kháng chiến 10 năm chống giặc phương Bắc toàn thắng, Nguyễn Trãi được tước hầu, làm Thượng thư bộ Lại (trông coi nhân viên, quan lại). Nhưng chỉ một năm sau bị vua ngờ liên can đến nghi án Trần Nguyên Hãn (vốn bị vua nghi ngờ, buộc tội chết, Nguyên Hãn đã nhảy sông tự tử), Nguyễn Trãi cũng đã bị tống giam. Sau đó, nhờ các đại thần can thiệp, ông được miễn truy cứu.

Chán cảnh quan trường đầy âm mưu thủ đoạn, Nguyễn Trãi làm quan một thời gian rồi xin nghỉ việc về Côn Sơn.

Ai là thủ phạm trong vụ thảm sát Lệ Chi Viên?

Trong bốn năm (từ 1438-1442), nhờ có sự hướng dẫn của Thị Lộ, Thái Tông đã trị vì quốc gia đại sự một cách khoan từ, sáng suốt. Sử thần Vũ Quỳnh khen:''Thị Lộ đã cảm hoá được Lê Thái Tông, thuyết phục vua chăm chỉ đèn sách, lại giúp nhà vua nhiều ý kiến hay để sửa trị nước.

Cậu bé bất trị nay đổi thành một ''minh quân'' khác hẳn trước... Ngài lại thể theo lòng trời đất nuôi sống muôn loài, ban hành''chính sách xót thương bất nhẫn'' của bậc đế vương, xử kiện xét tf phần nhiều khoan thứ. Đức ''hiếu sinh'' của ngài là đức của vua Thuấn xưa''.

Việc tranh giành ảnh hưởng triều chính và ngôi vị thái tử ooôử mọi triều đại phong kiến bao giờ cũng có nguồn gốc từ các bà vợ vua. Trong số năm bà vợ của Thái Tông, có bà phi Nguyễn Thị Anh sinh ra Bang Cơ, được phong làm thái tử.

Lần đó, bà phi Ngô Thị Ngọc Dao (con gái của Ngô Từ) cũng đang có mang, lại chiêm bao thấy Ngọc Hoàng sai một vị tiên xuống đầu thai vào mình. Biết chuyện, Thị Anh lo sợ một khi Ngọc Dao sinh ra quý tử sẽ chiếm ngai thái tử của Bang Cơ nên đã vu cho Ngọc Dao dính líu đến một việc bùa ngãi, sau đó xui Thái Tông khép bà vào tội ''bị voi đày''.

Nguyễn Trãi nói với Thị Lộ khuyên Thái Tông đừng nghe lời xúc xiểm mà làm việc thất đức. Vua đồng ý, cho phép Thị Lộ đem Ngọc Dao giấu ở chùa Huy Văn. Vài tháng sau, Ngọc Dao sinh ra một người con trai được nhà vua đặt tên là Tư Thành (vua Lê Thánh Tông sau này).

Để tránh khỏi Nguyễn Thị Anh mưu hại, Nguyễn Trãi đưa hai mẹ con Ngọc Dao ra An Bang (Quảng Ninh ngày nay). Từ đó, Nguyễn Thị Anh hết sức thâm thù vợ chồng Nguyễn Trãi và Thị Lộ.

Sau khi Thái Tông qua đời, hai tướng của triều đình lúc đó là Đinh Liệt và Trịnh Khả đứng lên tuyên bố Thái Tông đã lập Bang Cơ làm thái tử và uỷ thác cho Trịnh Khả phụ chính. Thế là Bang Cơ mới 2 tuổi đã lên nối ngôi (tức là Lê Nhân Tông), Thị Anh được ngồi sau rèm nhiếp chính.

Nhân việc vua Thái Tông đột tử, Thị Anh liền chùa với bọn gian thần ra lệnh tra tấn Thị Lộ cực kì dã man. Bà bị ép và buộc phải nhận tội đã cùng Nguyễn Trãi âm mưu giết vua. Thế là cả hai cùng thân thuộc bị trảm quyết hết sức tàn nhẫn.

Vụ án Lệ Chi Viên dù đã được xét xử nhưng dư luận dân chúng và quan lại trong triều hết sức ngờ vực đặt ra nhiều câu hỏi khó lòng giải đáp.

Năm 1459, Nhân Tông (Bang Cơ) và Từ Tuyên Thái Hậu (Nguyễn Thị Anh) bị hoàng tử Nghi Dân giết để tiếm ngôi. Trong một bài chiếu, Nghi Dân có nói: ''Trẫm là con trưởng của Thái Tông Văn hoàng đế, trước đây đã được giữ ngôi chính ở Đông Cung.

Chẳng may tiên đế đi tuần về miền Đông, bỗng băng hà ở bên ngoài. Nguyễn Thái Hâu muốn giữ vững quyền vị, ngầm sai nội quan Tạ Thanh dựng Bang Cơ làm vua, bắt trẫm làm phiên vương. Sau Tạ Thanh tiết lộ việc ấy, lây đến Thái Uý Trịnh Khả và Tư Không Trịnh Khắc Phục, Thái Hậu bắt giết cả để diệt khẩu''.

Tương truyền, khi thuật lại chuyện cũ, Thái Hậu Ngô Thị Ngọc Dao có dặn vua Thánh Tông rằng: ''Chính Nguyễn Thị Anh đã ngầm sai Tạ Thanh bỏ thuốc độc cho Thái Tông chết, nhưng con nên giữ kín việc ấy''.

Bùi Văn Nguyên trong ''Con người Nguyễn Trãi'' (1984) cho rằng :''Bọn gian thần phía bà phi Nguyễn Thị Anh âm mưu giết hại Lê Thái Tông, Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ để giành ngôi vua cho Bang Cơ (Lê Nhân Tông) khỏi rơi vào tay của Tư Thành (sau này là Lê Thánh Tông), người được Nguyên Trãi và Thị Lộ ủng hộ. Đó chính là nguyên nhân sâu xa của vụ án Lệ Chi Viên.

Nguyễn Trãi là ai?

Nguyễn Trãi (1380 – 19 tháng 9 năm 1442) là quan nhà Hồ và công thần khai quốc nhà Hậu Lê trong lịch sử Việt Nam. Ông quê gốc ở làng Chi Ngại, huyện Phượng Sơn, lộ Lạng Giang (nay thuộc huyện Chí Linh, Hải Dương).

Một cảnh trong phim về vụ án Lệ Chi Viên

Thi đỗ Thái học sinh năm 1400, Nguyễn Trãi từng làm quan dưới triều Hồ. Sau khi Việt Nam bị rơi vào sự cai trị của nhà Minh, Nguyễn Trãi tham gia vào cuộc khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo chống lại ách Minh thuộc. Ông trở thành mưu sĩ của nghĩa quân Lam Sơn trong việc bày tính mưu kế cũng như soạn thảo các văn thư ngoại giao với quân Minh. Năm 1442, toàn thể gia đình Nguyễn Trãi bị tru di tam tộc trong vụ án Lệ Chi Viên. Năm 1464, vua Lê Thánh Tông xuống chiếu giải oan cho ông.

Nguyễn Trãi cũng là một nhà văn hoá lớn, có đóng góp to lớn vào sự phát triển của văn học và tư tưởng Việt Nam.

Ông nằm trong danh sách 14 anh hùng dân tộc Việt Nam.